“Ik wil vrouwen op de vlucht een gezicht geven”

Duizenden vrouwen zijn op de vlucht voor de oorlog in Oekraïne. Ze moeten van de ene op de andere dag hun leven achterlaten. De Berlijnse journalist en auteur Sandy Bossier-Steuerwald geeft ze met haar website een stem.

Hoi Sandy, waarom ben je het project Women on the Run gestart?

Toen eind februari de oorlog uitbrak, wilde mijn familie meteen helpen. Mijn man, mijn kinderen en ik ruimden de kelder op, schonken kleding en speelgoed en bakten taarten voor vluchtelingencafés. Maar dat alleen was voor mij niet genoeg.

Ik wilde ook mensen ondersteunen met mijn passie voor schrijven. Ik heb journalistiek en Europese etnologie gestudeerd en werk als journalist in Berlijn – ik ben vooral geïnteresseerd in levensverhalen en daarover schrijven in de vorm van interviews en portretten.

Daarom kwam ik op het idee om vrouwen te spreken die waren gevlucht – naar aanleiding van de recente gebeurtenissen in eerste instantie uit Oekraïne. Ik vertel hun verhalen op mijn blog Women on the Run. Ik zie het project als een soort tijdsdocument.

Wat drijft jou? Wat wil je bereiken met je project?

Ik wil vrouwen op de vlucht een gezicht geven. Ik vind het belangrijk dat de bereidheid om te helpen, de zorg en het medeleven van de mensen niet beperkt blijven tot een steriele term als die van “vluchtelingen”. Deze term is veel te abstract en zegt niets over de eigenlijke verhalen van deze mensen.

De vrouwen, hun ervaringen en hun hoop zijn zo uiteenlopend en boeiend. Zelf zien ze zich in hun identiteit vaak niet eens als vluchteling. Een paar weken geleden stonden ze immers nog met beide benen midden in het leven, als succesvolle kunstenaars, wetenschappers of managers van een internationale onderneming. Of als dynamische gepensioneerden, zorgzame moeders of liefhebbende partners.

Plotseling moeten ze vluchten naar een ander land, al die tijd verlangend naar hun oude leven. Met mijn project wil ik mensen bewust maken van deze bijzondere situatie.

Hoe is de respons op je project?

Ik ontmoet gewone vrouwen die buitengewone dingen kunnen, zeggen en doen – en daar gaat het mij om. De vrouwen groeien vaak boven zichzelf uit en hebben het niet eens door. Van tevoren hoor ik dikwijls twijfels als: “Mijn verhaal is het vermelden niet waard!”

Maar tijdens en na elk gesprek voel ik een grote dankbaarheid. De vrouwen voelen zich gehoord, gezien en idealiter zelfs begrepen. Ze praten niet alleen over traumatische ervaringen uit de oorlog, maar ook over positieve dingen – ze kijken vooruit, zijn moedig en krachtig. Ik krijg ook goede feedback van de lezers, zoals onlangs op Instagram: “Jullie interviews geven de oorlog in Oekraïne een andere dimensie, het is niet langer abstract!” Dat geeft me veel moed.

Daarnaast begint het project zich te ontwikkelen tot een soort knooppunt: vrijwilligers en hulporganisaties worden zich bewust van het lot en vragen mij hoe ze kunnen helpen. Sommige verhalen van de vrouwen houden rechtstreeks verband met gevoelige onderwerpen zoals mensen met een handicap of oorlogswezen die nog steeds in Oekraïne zijn. Misschien kan ik ook indirect helpen met “Women on the Run”, door de aandacht van het publiek te vestigen op probleemgebieden.

Is er een verhaal dat bijzonder indruk op je heeft gemaakt?

Een paar weken geleden woonde de 39-jarige Inessa nog gelukkig in Kiev – samen met haar man, haar moeder en hun kinderen Alex (16) en Anna (7). Toen begon de oorlog en ontploften landmijnen in de buurt. Inessa pakte haar koffer en vluchtte met Alex naar Duitsland. Haar echtgenoot, moeder en Anna, die met hersenverlamming in een rolstoel zit, bleven in Oekraïne.

Het was ongelooflijk ontroerend toen Inessa met trillende handen vertelde hoe ze drie keer per dag naar huis belt om haar familie te spreken, maar Anna zelf kan niet antwoorden vanwege haar handicap. Haar grootste droom is dat haar dochter eindelijk naar Duitsland kan komen. Dat ontroert.

Wat staat er op de planning voor de toekomst?

Tot nu toe heb ik acht vrouwen geïnterviewd die uit Oekraïne zijn gevlucht. Ik zou het project mettertijd willen uitbreiden, wellicht ook regionaal naar andere landen van herkomst. Zoveel vrouwen over de hele wereld zijn op de vlucht. Ik steek voelsprieten uit in alle richtingen om met ze in contact te komen. Ik vroeg rond in mijn eigen vriendenkring en deed onderzoek op social media. Na de interviews geven sommige vrouwen ook contacten van vriendinnen door aan mij.

Maar veel vrouwen zijn begrijpelijkerwijs bang en het is soms niet zo eenvoudig om nieuwe mensen te vinden om mee te praten. Ik ben dan ook blij met elke tip, elke bemiddeling en het doorgeven van mij als contactpersoon.

Bedankt voor het interview, Sandy!